« پاسخ خودآزمایی تاربخ ادبیـات ایران و جهان (1) سال دوم انسانی
خود آزمايي درس اول :
1- ویژگی های خط تصویری چیست ؟
نخستین نوشتارهای انسان ، برخورد قطار تعداد جان باخته گان امروز بسیـار ساده و ابتدایی بوده هست ؛ بـه این معنی کـه با طرزی بـه دور از ظرافت ، تصویر چیزها را مـی کشیدند و به این ترتیب ، مقصود خود را بـه دیگران مـی فهماندند . برخورد قطار تعداد جان باخته گان امروز بـه این نوع خط ، « خط تصوبری » مـی گویند.
2- الفبا، براي اولين بار درون ميان كدام يك از اقوام و در چه زماني رواح رواج پيدا كرد؟
در ميان فنيقيها و حدود سه هزار سال قبل از ميلاد.
3- منظور از « شاخص ها » و « سنت گذاران » چیست ؟
افرادی هستند کـه مـهم ترین ویژگی های ادبی یک مقطع را مـی توان درون آثار آن ها پیدا کرد . برخورد قطار تعداد جان باخته گان امروز بـه عبارت دیگر ، آن افراد بـه چنان اهمـیت و موقعیتی دست یـافته اند کـه : برخورد قطار تعداد جان باخته گان امروز 1- ویژگی های آثار پیش از آن ها بـه نحوی مستقل و رو بـه کمال درون آثارشان پیداست و مـی توان آن ها را فرزندان واقعی زمانـه خویش دانست ؛2- بـه دلیل همـین ویژگی و درک درستی کـه از مقتضات اجتماعی وفرهنگی و ادبی عصر خویش دارند ، قادرند بـه خلق آثار و طرح اندیشـه هایی دست بزنند کـه آثار بعدی بـه نحو بارزی تحت تاثیر کارها و افکار آن ها قرار گیرد .
4- چرا سلسههاي تاريخي و حوادث سياسي نميتوان درون تقسيم بندي اصل و مبنا قرار گيرد؟
زيرا سلسلههاي تاريخي و حوادث سياسي و اجتماعي فقط ميتوانند سير تحول و گذرا يك دوره را بـه دورهاي ديگر، كند يا تند كنند ولي هرگز درون اين تقسيم بندي اصل و مبنا قرار نميگيرند.
5- تاریخ ادبیـات ایران بـه بخش هایی تقسیم شده و هرعصر بـه نام یک شاعر یـا نویسنده اختصاص یـافته هست ، علت این نام گذاری چیست ؟زیرا گاهی شاعر یـا نویسنده ای کـه دوره ای بـه نام او اختصاص یـافته سبک خاصی را بـه وجود آورد کـه اثر او را از بقیـه جدا کرده هست و نیز آثار بعد از او تحت تأثیر آثار و افکار او قرار دارند بنابراین حتما گفت ادبیـات یک جریـان مستقل هست و تاریخ ادبیـات تنـها سرگذشت این یـا آن شاعر نیست .
6- اوستاي موجود از چه كتابهايي تشكيل شده است؟
اوستاي موجود از پنج كتاب بـه نامـهاي يسنا، يشتها، و يسپرد و نديدا و خرده اوستا تشكيل شده هست كه جملگي حاوي نيايش اهورا مزدا، خداي بزرگ و بيهمتا. ايزدان و فرشتگان، ستايش پاكي و نيكي و راست كرداري، نكوهش ديوان و اهريمنان و همچنين دستورها و احكام و ذكرهاي مذهبي است.
7- خداي نامـه چيست و منشأ و سرمشق چه نوع آثاري است؟
كتابي مـهم هست كه درون اواخر عهد ساساني پديدآمد و در نخستين سدههاي اسلامي چند بار بـه عربي ترجمـه شد و از روي ترجمـههاي آن سيرالملوك ها و شاهنامـههاي متعددي پرداخته شد كه يكي از آنـها شاهنامـه منثور ابومنصور عبدالرزاق توسي است. اين كتاب منشأ و سرمشقی به منظور تاريخ نویسی است.
خود آزمايي های نمونـه درس دوّم :
1- علل اصلی تأثیرایرانیـان درون نقل ، تدوین و نشر علوم درون تمدن اسلامـی چیست ؟
الف ) راه یـافتن ایرانیـان بـه دستگاه حکومت بـه ویژه درون عصر عباسی و به دست گرفتن قدرت و امکانات دولتی . ب ) چون ایرانبان پیش از اسلام بر اثر رواج ادیـان و مذاهب مختلف با بحث و تحقیق پیرامون مسائل دینی آشنا بودند درون دوره ی اسلامـی نیز بـه مباحث مذهبی روی آوردند و همـین برخورد مذاهب و معتقدات با یکدیگر ، عامل عمده ای به منظور توجه مسلمـین بـه برخی از دانش های آن روزگار بود . ج ) درون فرهنگ ایران علوم مختلف از قبیل ریـاضی و فلسفه و طب وجود داشت کـه از فرهنگ یونانی یـا هندی ترجمـه و اقتباس شده بود و مدت ها درون گندی شاپور تدریس مـی شد با ترجمـه ی این علوم بـه زبان عربی ، روحیـه ی علمـی مناسب باآن هم بـه فرهنگ اسلامـی انتقال یـافت وبه دلیل زمـینـه ی مناسبی کـه در دامان اسلام پیداکردبه شدت موردتوجه قرارگرفت .
2- « شعوبیـه » چه شعاری را مدنظر داشتند ؟
ابتدا با تمسک بـه آیـه ی 13 سوره ی حجرات (49) برابری عرب و عجم را مطرح د و ملاک برتری را تقوا بـه حساب آوردند اما چون اعراب بـه این امر راضی نشدند و هم چنان بـه رفتار نادرست خود ادامـه مـی دادند با حالت پرخاش موضوع برتری عجم بر عرب را پیش کشیدند و حتی درون نوشته ها و آثار خود نیز درون تحقیر عرب کوشیدند.
3- فارسي نو (دري) را چگونـه تعريف کرده اند؟ درباره منشأ آن چه ميدانيد؟
كلمـه داري بـه معني درباري و منسوب بـه در (دربار، درگاه) هست و درون اصطلاح، بـه زبان دولتي دستگاه ساساني اطلاق ميشود.
پاسخ قسمت دوّم سؤال: دنبالهي پهلوي ساساني هست و درون آن عناصري از پهلوي اشكاني هم ديده ميشود.
4- قديمترين كتابي كه بـه خطّ فارسي امروز درون دست هست چه نام دارد و در چه زمينـهاي تأليف شده است؟ اين اثر بـه خطّ كيست؟ الابنیـه عن حقایق الادویـه درون زمـینـه پزشکی و مولف این اثر ابومنصور موفق هروی هست به خط اسدی توسی درون قرن5 تحریرشد.
5- آيا ميتوان نخستين شاعر فارسي دري را مشخص كرد؟ چرا؟
خير ـ چون شعر درون نزد تمام اقوام عالم، ناگزير از زماني آغاز ميشود كه انسان توانسته هست شور و هيجان دروني خود را با كلام خيال انگيز و مؤثر بيان كند و براي چنين امري نميتوان آغازي معيّن كرد.
خود آزمایی های نمونـه ی بخش اول :
1-شعوبیـه بر فرهنگ ایرانی چه تأثیراتی گذاشته هست ؟
تاثیر آنان این بود کـه بر اثر تبلیغات افکار و عقایدشان شعرای بزرگی از مـیان ایرانیـان با فکر شعوبی بر خاستند و در مخالفت با برتری جویی اعراب کتاب ها و رساله هایی را نوشتند و موجب تقویت روح ملی درون مردم ایران شدند کـه مقابله با عرب و قیـام برایب استقلال و ایجاد زبان مستقل ( فارسی دری ) نتیجه ی افکار شعوبی بوده است.
2- درمورد شعرهجایی قبل از اسلام چه مـی دانید ؟
شعری هست که مصراع های آن از جهت تعداد هجاها با هم برابرند ولی هجاهای بلند ممکن هست در برابر هجاهای کوتاه قرارگیرند.
3- كدام منبع، محمّد بن وصيف را نخستين شاعر پارسي گو معرفي كرده است؟ تاريخ سيستان
4- چرا خط عربی به منظور نوشتن زبان فارسی پذیرفته شد ؟
استفاده از خط عربی درون زبان فارسی ، زبان و فرهنگ توده های مردم ایران را بـه دیـانت مقدس اسلام نزدیک کرد .این پیوند خجسته ، بنیـان های اندیشـه ی ایران اسلامـی را استوار ساخت .
خود آزمايي درس سوّم :
1-از ویژگی های عمده ی شعر شـهید بلخی دو مورد را ذکر کنید .
الف) شـهيد بـه تازي و پارسي شعرميگفت. ب) اشعار او غالباً با چاشني فكرو فلسفه توأم شده است.
2- شـهبد بلخی با کدام دانشمند مباحثه و مناظره داشته هست ؟محمدبن زکریـای رازی ، طبیب و فیلسوف معاصر خود.
3- درون باب رودكي گفتهاند: « شعر او را بر شمردم سیزده ره صد هزار / هم فزون آيد اگر چونان كه بايدبشمري » اين مطلب نشانـهي چيست؟ از اين تعداد شعر، چه مقدار درون دست است؟
نشانـه کثرت اشعار اوست . این شعر از رشیدی سمرقندی هست که آن را دو گونـه معنی کرده اند ؛ دو عدد بـه دست آمده
( 000/100بیت و 000/1300 بیت ) البته اولی معقول تر هست .درحال حاضر حدود هزار بیت از رودکی درون دست هست .
4- غزل چیست ؟ تغزّل کدام هست ؟تفاوت و تشابه آن ها درون چیست ؟
غزل درون لغت بـه معنی گفت و گوی عاشقانـه و سرود هست و درون اصطلاح ، قالب شعری راگویندکه حداقل ابیـات آن 5 و حداکثر 15 که تا 20 بیت باشد و مصراع های زوج آن هم قافیـه و موضوع آن عشق و عرفان و مسایل اجتماعی هست . تغزل مقدمـه قصیده هست غزل یک قالب شعری هست ولی تغزل بخشی از قالب قصیده هست شباهت آنان درون موضوع هست .
5- دیگر شاعران رودکی را چگونـه و چرا ستوده اند ؟
ناصر خسرو او را شاعر تیره چشم روشن بین نامـید ، عنصری بر او رشک مـی ورزید غزل را رودکی وار مـی سرود .
6- كدامين آثار توسّط رودكي بـه نظم درون آمده است؟ آيا اين آثار درون دست است؟
كليله و دمنـه و منظومـهسندباد نامـه ، از آنـها جز ابياتي پراكنده درون دست نيست.
خودآزمايي هاي نمونـه درس چهارم :
1- مثنوي «آفرين نامـه» از كيست؟ بوشكور بلخي
2- موضاعات شعري عصر رودكي كدامند؟
موضوعات شعري، گذشته از وصف، بيشتر ستايش بود و اندرز و معاني تغزّلي و احساسي و كمي هم مزاح.
3- چرا كسايي را پرچمدار ادبيّات شيعه دانستهاند؟
زيرا مذهب او شيعهي دوازده امامي بوده و هم زمان با فردوسي بـه عنوان نخستين شاعر دلبسته اهل بيت، درفش جانبداري و ستايش خاندان پيامبر را بر دوش كشيده است: مدحت كن و بستاي كسي را كه پيامبر بستود و ثنا كرد و بدو داد همـه كار ...... و همچنين نخستين قصيدههاي منقبت و مرثيه را بايد درون ديوان كسايي جستجو كرد.
4- این سخن دکتر شفیعی کدکنی « از نظر صور خیـال و انواع تصویر بـه ویژه درون زمـینـه ی طبیعت ، شعر او بهترین شعری هست که از گویندگان قرن چهارم درون دست داریم » ؛ درون باره ی کدام شاعر هست ؟ایی مروزی .
خود آزمایی های نمونـه ی بخش دوم :
1- عنوان «پدر شعر فارسي» بـه كدام شاعر نسبت داده شده است؟ رودكي
2- ویژگی های شعری شاعران عصر رودکی چیست ؟
طرز شاعری آنان بر سادگی لفظ و آسانی معنی استوار بود . آن ها افکار و خیـال های خود راهمان گونـه کـه به خاطرشان مـی رسیدبیـان مـی د و برای پیدا تعبیر یـا مفهوم تازه خود را بـه زحمت نمـی انداختند شاعران این عصر بیشتر بـه بیرون واقعیت حیـات نظر داشتند و مفاهیم ذهنی آنان از قلمرو تعالیم کلی اخلاقی درون حد بسیـار صمـیمانـه و عملی آن درون نمـی گذشت .
3- این ابیـات سروده کیست ؟
خون خود را گر بریزی بر زمـین / بـه که آب روی ریزی درون کنار
بت پرستیدن بـه از مردم پرست / پند گیر و کنار بند و گوش دار پاسخ : ابو سلیک گرگانی .
4- با توجه بـه اشعار رودکی آیـا او کور مادرزاد بوده هست ؟
از اشاره هایی کـه شاعران نزدیک بـه روزگار او آورده اند ، پیداست کـه او را شاعری نابینا مـی شناخته اند اما از سخن خود اوآن چه هست وبه ویژه توصیف های دقیق ورنگارنگش برنمـی آیدکه همـه ی عمر را درون کوری و تاریکی دنیـای روشن دلان گذرانده باشد.
5) كدام شاعر را پيرو رودكي و پيشرو ناصرخسرو دانستهاند؟ كسايي
6- پیش از فردوسی ، عنوان « شاعر خرد » بـه کدام شاعر اختصاص داشت ؟ شـهید بلخی
خود آزمايي هاب نمونـه درس پنجم :
1- موضوع کتاب « الابنیـه ... » چیست ؟ خواص گیـاهان و داروها ( درون باره ی علم داروشناسی ) بوده هست .
2- آيا تاريخي بلعمي ترجمـهي دقيق تاريخ طبري است؟ توضيح دهيد:
خير ،زيرا، بلعمي، اطلاعات ديگري راجع بـه تاريخ ايران بـه دست آورد و بر آن فزود و با حذف مطالبي از اصل تاريخ طبري، آن را بـه صورت تأليفي مستقل درآورد.
3- چگونگي شكل گيري شاهنامـه ابومنصوري را بيان كنيد؟
به علت غلبه روح ايران دوستي و احساس نياز بـه هويتي مستقل – بـه ويژه درون خراسان آن روز- داستانـها و روايات زيادي مربوط بـه تاريخ گذشته ايران فراهم شد و سرانجام درون سال 346 هـ.ق بـه امر ابومنصور محمدبن عبدالرزاق حاكم توس، بـه صورت مجموعهاي مستقل بـه زبان فارسي درآمد و به نام شاهنامـه ابومنصوري بـه عنوان نخستين اثر مستقل نثر فارسي درون اختيار همگان قرار گرفت.
4- نخستین کتاب جغرافیـا بـه فارسی چه نام دارد و تألیف کیست ؟حدود العالم کـه مولف آن معلوم نیست .
5- چرا این عصر را دوره ی « خرد آرمانی » نامـیده ایم ؟زیرا آثار پدید آمده درون این عصر عموماً بر محور خردگرایی و تکیـه بر اندیشـه ی بشری و ارج نـهادن بـه آن مـی چرخد و ستایش خرد و اندیشـه درون آثار حماسی نیز بسیـار آمده هست .
6- نخستین ترجمـه ی قرآن کریم کدام هست ؟ این ترجمـه بـه چه زبانی هست ؟ ترجمـه ی تفسیر طبری بـه زبان فارسی .
7- چند تن از حماسه سرايان مشـهور را نام ببريد.دقيقي، فردوسي، اسدي.
خود آزمايي هاي نمونـه درس ششم :
1- نخستين بار چه كسي بـه نظم داستانـهاي ملي همت گماشت؟ دقيقي توسی
2- اهمـیت کار دقیقی درون چیست ؟
اول این کـه او را حتما آغازگر حماسه سرایی دانست ، دوم این کـه او درون این کار پیشرو فردوسی هست و فضل تقدم بر او دارد و دیگر این کـه او درون حقیقت احیـاگر داستان های ملی ایران هست .
3- مـهمترين اثر دقيقي چه نام دارد؟ گشتاسپ نامـه
4- نحوه ی تاثیرگذاری دقیقی را بر فردوسی تحلیل کنید .
دقیقی با سرودن حدود هزار بیت شعر با درون مایـه ی حماسی ، راهی بیش روی فردوسی گشود این اثر درون فکر و اندیشـه ی فردوسی تاثیر بـه سزایی داشت و از نظر ساختار شعر ومحتوا نیز اثر دقیقی بر فکر و اندیشـه ی فردوسی تاثیر گذار بود .
5-دهقانان چه كساني بودند و چه وظيفهاي داشتند؟
دهقانان، طبقهاي صاحب مقام و داراي املاك و اموال بودند و ميتوانستند از راه درآمد ملك خود زندگي نسبتاً راحتي داشته باشند. وظيفه آنـها اين بود كه روايات تاريخي و سرگذشت پيشينيان خود را سينـه بـه سينـه بـه نسلهاي بعد از خود انتقال دهند.
6- چرا شاهنامـه مورد قبول و پسند محمود غزنوی واقع نشد ؟
الف) اثری ایرانی بود و در آن بـه ترکان کـه اجداد محمود بودند روی خوش نشان داده نشده بود . ب ) فردوسی شیعه مذهب
بود وچندجا درون شاهنامـه بدون هیچ پروایی ارادت خود را بـه خاندان پیـامبر نشان داده بود . ج) درون شاهنامـه چنان کـه محمود توقع مـی داشت از وی ستایشی بـه عمل نیـامده بود و به جای آن ، این کتاب از ستایش پهلوانان و شاهان گذشته ی ایرانی سرشار بود.
7- علل عمده توفيق شاهنامـه درون ميان مردم چيست؟
يكي ازعلل توفيق شاهنانـه علاوه برمحتويات آنكه همـه عبرت و حكمت و آزادگي و آزاد انديشي است. ايمان پاك و اخلاص و صميمت و علاقه سراينده آن هست كه با اعتقاد و از روي صفاي باطن درون راه نظم شاهنامـه قدم گذاشته و زندگي و ثروت موروثي خود را وقف اين كار كرده است.
8- شاهکار هنری فردوسی درون بیـان داستان های شاهنامـه چیست ؟
از شاهکارهای هنری فردوسی ، ملاحظات نغزی هست که درون ضمن و یـا پایـان داستان ها و جنگ های بزرگ اظهار مـی داردوبر گذران بودن جهان و ویران گشتن دودمان و بازی روزگار تاسف مـی خورد.
9- مزایـای ادبی شاهنامـه را بر شمرید .
الف ) اشاره بـه حکایت ها ، امثال و معانی دینی و اخلاقی . ب ) تلفیق تعلیمات اسلامـی ودقایق قرآنی و اخلاقی با معتقدات قهرمانان و پهلوانان .
10- آیـا شاهنامـه ، فقط داستان جنگ ها و نبردهاست ؟ توضیح دهید .
خیر ، شاهنامـه ، مجموعه ی تاریخ و فرهنگ قوم ایرانی هست که همـه ی وجود زندگی ، معتقدات ، باورها ، دستاوردهای فکری ، دینی ، اخلاقی و اجتماعی آنان را درون خود منعکرده هست .
11- این بیت « منم بنده ی اهل بیت نبی / ستاینده یخاک پای وصی » مبیّن چه باورمندی هست ؟
نشانـه ارادت خالصانـه فردوسی بـه خاندان پیـامبر ( ص ) و تشیع او .
12- چرا توس را « فرهنگ شـهر » مـی نامند ؟
الف )توس خاستگاه حماسه ی ملی ایران و استمرار دهنده ی فرهنگ و قومـیت ایرانی درعصرفردوسی بود . ب ) سه حماسه سراینامـی ایران ( فردوسی ، اسدی ، دقیقی ) از این شـهر ظهور د.
13- لغت فرس حاوی چند لغت هست ؟ اهمـیت آن درون چیست ؟
در لغت فرس ، حدودیک هزارو دویست لغت فارسی آمده هست ؛ با این حال چون قدیمـی ترین کتاب موجود درون این زمـینـه هست در تاریخ ادبیـات فارسی اهمـیت فراوانی دارد .
14- مناظره چگونـه شعری هست و مبدع آن کیست ؟ نمونـه های خوب مناظره درون عصر ما درون شعر کدام شاعر چشم گیر هست ؟
مناظره ، درون اصطلاح ادبی بـه شعری گفته مـی شود کـه در آن دو طرف سخن ( دو انسان یـا دو حیوان یـا دو شی ء و یـا دو مفهوم ) هریک خواص و امتیـازات خود را برشمرند و بکوشند خود را بر دیگری ترجیح دهند . مبدع آن اسدی توسی هست . نمونـه های خوب مناظره درون عصر ما درون شعر پروین اعتصامـی چشم گیر هست .
15- چرا شخصیت و شعر اسدی درون زیر مجموعه ی فردوسی بررسی مـی شود ؟
چون انديشـه و كار اسدي درون واقع دنباله فردوسي هست و آن تحولاتي كه زبان فارسي بر اثر مـهاجرت بـه سرزمينـهاي عراق عجم درون روزگار او پيدا كرده بـه شعر وي راه نيافته است.
خود آزمایی های نمونـه بخش سوم :
1- عمده ترین ویژگی های سبک خراسانی کدام اند ؟
سادگی زبان شعر – کمـی لغات عربی – ترویج روح شادی و نشاط – تاکید بر فردگرایی .
2- دوره های مختلف شاهنامـه کدام اند و هر یک چه ویژگی هایی دارند ؟
الف ) دوران نخستین و اساطیری : آغاز تمدن بشری ، ظهورکشاورزی ، آموختن راه و رسم فراهم آوردن خوراک و پوشاک و روایت داستان ضحاک و قیـام کاوه و فریدون کـه وقایع شاهنامـه از این دوره ها با شتاب مـی گذرد . ب ) دوران پهلوانی : پیدایش سام ، زال ، رستم و عصر کیکاووس و کیخسروو جنگ های دراز مدت ایران و توران کـه در واقع ، بـه دلیل وجود شخصیتی پهلوان وایران دوست و مردم نواز چون رستم ، مـهم ترین و طولانی ترین بخش های شاهنامـه را درون بر مـی گیرد وآغاز این دوره ی طولانی و پرحادثه ، پادشاهی منوچهرو پایـان آن ، مرگ رستم و روی کار آمدن بهمن ، پسر اسفندیـار هست . ج ) دوران تاریخی : کـه با روی کار آمدن بهمن ، کـه اردشیرهم خوانده شده ، آغاز مـی شود و با ذکر حوادث عصر اسکندر و پادشاهی اشکانی و ساسانی درون واقع که تا حدود زیـادی با تاریخ مطابقت پیدا مـی کند. عمده ترین قسمت های این بخش ، پادشاهی اردشیر وبهرام گوروخسرواست.
3- حماسه ایرانی بر چه ارزش هایی مبتنی هست ؟
دعوت بـه آزادگی ، خردمندی ، سرافرازی – عبرت و حکمت آموزی – دفاع از ملیت و استقامت – دعوت بـه دادوپرهیز از بیداد.
4- درحماسه از کدام آرایـه ها بیش تر استفاده مـی شود ؟ اغراق و تشبیـه .
5- درون عصر فردوسی ، محور فکری شعر چه بود ؟
محورفکری آن ، عشق بـه حقیقت ،برتری یـافتن خیر درون برابر شر،بهورزی قوم ایرانی و در نـهایت،همـه ی انسان های حق طلب است.
6- علت گرایش بـه حماسه سرایی درون این عصر چیست ؟
تاکید امرای سامانی و تألیف بـه زبان دری و گردآوری تاریخ و روایـات گذشته ی ایران درون برابر خلافت بیگانـه ی بغداد- تشویق شاعران و نویسندگان بـه احیـای فرهنگ ملی درون برابر سلطه ی فرهنگ عرب .
7- درون شعر اسدی کدامـین حس بر دیگر احساسات غلبه دارد ؟
حس دینی و علاقه بـه مبانی اسلام درون شعر او بر همـه چیز غلبه دارد .
8- عمده ترین خصوصیـات شعرعصر فردوسی کدام اند ؟
استحکام قالب و معنی ، تنوع اوزان و قالب ها ، گونـه گونی مضامـین و مایـه ها و خیـال های شعری – نزدیکی بـه طبیعت ، آمـیختگی با موسیقی ، داشتن رنگ ملی و ایرانی ، دربرگیرنده ی مایـه های حکمـی و اخلاقی و فقدان مایـه های عرفانی و آسمانی – پیراستگی و استحکام فکری و زبان ممتاز .
9- کدامـین اقوام دارای حماسه هستند ؟ درون مقایسه ای اجمالی ، جایگاه شاهنامـه ، حماسه ملی ایران را بیـان کنید .
اقوامـی کـه دارای تمدن و مبارزات دیرینـه بودند مانند : ایرانیـان ، یونانیـان ، هندی ها و آلمانی ها و ... یکی از آثار برجسته ی حماسه فارسی شاهنامـه هست که تراژدی داستان رستم و سهراب شاهنامـه را درون ردیف آثار هومر قرار داده هست و شاهنامـه همـه ی آثار ادبی و فرهنگی بعداز خود را تحت تاثیر قرار داده هست .
خود آزمايي هاي نمونـه درس هفتم :
1- كدام شاعر ملك الشّعراي دربار محمود غزنوي بود؟ عنصري
2- منظور از « شاعری روستا زاده با شعری بـه نرمـی حریر و بیـانی سهل و ممتنع » کیست ؟ فرخی سیستانی
3- از سروده های عنصری چند مثنوی را نام ببرید . قصه های وامق و عذرا ، شادبهروعین الحیـات ، سرخ بت و خنگ بت .
4- مضمون عمده شعر معزّي چيست؟ مدح و توصيف است.
5- مسمّط چگونـه شعري است؟ درون اين نوع شعر، استادي از آن كيست؟
قالب مسمّط عبارت هست از چندين بند و هر بند مركّب از چهار که تا هشت مصراع هم وزن و مقفّا كه آخرين مصرع درون هر بند با مصرعهاي آخر بندهاي ديگر قافيهاي يكسان دارد. - منوچهري
6- درشعر منوچهری بیش تر چه چیزهایی توصیف مـی شود ؟این توصیف ها درون کدام تقسیم بندی توصیف جای مـی گیرند ؟
رنگارنگی تشبیـهات او درون وصف طبیعت و گل وگیـاه و پرندگان خوش آواز ، درون واقع تصویر خاطرات ایـامـی هست که او درون گرگان و طبرستان گذرانده بود . حتی وصف کاروانگاه ها و ربع و اطلال و دمن و حرکت شبانـه شتران با آن های خوش آواز را کـه در شعر منوچهری ، برجستگی و جلوه ی خاصی یـافته هست – توصیف واقعی (انواع دیگر توصیف : نمادین –تخیلی ).
7- نظر دیگر شاعران – بـه ویژه ناصرخسرو – درون باره ی عنصری و شعر او چیست ؟
شعر مدحی او را بـه شدت نکوهش کرده و عنصری را بـه باد انتقاد مـی گیرند .
خود آزمایی های نمونـه ی بخش چهارم :
1- از مثنوي وامق و عذرا چند بيت باقي مانده است؟ اصل اين داستان متعلّق بـه كدام قوم است؟ حدود پانصد بيت – يونان.
2- چرا معزّی را شاعری فاقد ابتکار مـی دانیم ؟
زیرا قصاید او عموماً بر شیوه ی منوچهری هست و تاثیر فرخی و عنصری هم درون شعر وی دیده مـی شود .
3- ویژگی های سبک فرخی سیستانی را بیـان کنید .
شعر او درعین استحکام و استواری بسیـار ساده بود ( سهل و ممتنع ) – تنوع معانی و مضامـین آن کم هست – موضوعات شعری اوبیشتر وصف و مدح هست – معانی اخلاقی درون شعر او کمتر دیده مـی شود .
4- توصيف زير درباره كدام شاعر است؟
«در توصيف و تشبيه بـه ويژه درون وصف مناظر طبيعت نقّاشي هست كه با كلك موبين خويش منظرهاي را پيش ديده ما تجسّم ميسازد و به الفاظ و عبارات خشك و بيروح دم مسيحا ميدمد ... » منوچهري، كه شاعر طبيعّت معرفي شده است.
5- درون عصر عنصری چگونـه شعرهایی جای گزین حماسه ی عصر فردوسی مـی شوند ؟ چرا ؟
عصر عنصری دوره ی ستایش گری و جای گزینی تاریخ بـه جای حماسه هست به این معنی کـه به جای آن کـه تجربیـات و اندیشـه های خود را درون شعر بیـاورند پسند و سلیقه ی ممدوحان خود را درون نظر مـی گیرند.
6- قصیده بـه چند بخش تقسیم مـی شود ؟ موضوع قصاید عموماً چیست ؟
تغزل کـه مقدمـه ی قصیده هست – تخلص کـه رابط بین تغزل و تنـه ی اصلی قصیده هست – تنـه ی اصلی قصیده کـه مقصود اصلی شاعررا درون برمـی گیرد – شریطه و دعا کـه شاعر با بیـان شرط هایی به منظور ممدوح خود جاودانگی مـی کند . ( موضوع قصاید عموماً مدح و ستایش ، پند و اندرز ، حکمت و ... هست )
7- چرا محمود غزنوی ، این همـه شاعر را درون دربار خود گرد آورده بود ؟
برای رقابت با سامانیـان و داشتن ستایشگرانی به منظور اقدامات خود.
8- امتیـاز قصاید عنصری نسبت بـه پیشینیـان چیست ؟
وی علاوه بر فنون شعر ، از دانش های زمان خود بهره مند بوده و به ویژه ، پاره ای از اصطلاحات حکمت و منطق را درون شعر خویش بـه کار گرفته هست .
خود آزمايي هاي نمونـه درس هشتم :
1- چرا عصر ناصر خسرو را دوران طلايي فرهنگ اسلامي ناميدهاند؟
زيرا درون آن دوران، علم و فلسفه و معارف بـه اوج شكفتگي رسيد و دانشوران صاحب نام همچون فارابي، ابن سينا، ابوريحان، ابوعلي مسكويه و جمعيت معروف بـه «اخوان الصفا» پيشاهنگان فكر و فلسفهي آن بـه شمار ميرفتند.
2- حکومت های شیعه مذهب عصر ناصر خسرو را نام ببرید و بگویید کـه در کدام منطقه مستقر بوده اند ؟
حکومت های شیعه مذهب آل بویـه – زیـاریـان و دیلمـیان درون صفحات شمال رشته کوه البرز و کرانـه های مازندران – حکومت فاطمـیان (اسماعیله )در مصر و شام .
3- چرا آثار مدونی از عرفای دوره ی اول درون دست نیست ؟ چون درون آن دوره عارفان بیشتر بر جنبه های عملی تاکید داشتند و عرفان را عملی یـاد مـی دادند .
4- اشعار بـه جا مانده از باباطاهر همدانی بیشتر چه نوع شعری هست و بـه کدام لهجه سروده شده هست ؟
دوبیتی یـاترانـه محلی لری
5- عمده ترین آثار منثور ناصر خسرو کدام اند ؟ سفر نامـه، زادمسافرین ، جامع الحکمتین ، وجه الدین
6- محتواي شعر ناصر خسرو چيست؟
محتواي شعر او خرد و دين و اعتقاد و علم و جويندگي و حقيقت نگري و كمال انساني است.
7- عمده ترین تفاوت شعر ناصر حسرو با شعر پیشنیـان درون چیست ؟ شعر او درون خدمت فکر اخلاقی و اجتماعی و اندیشـه های مکتبی قرار دارد . اما شعر گذشته در وصف معشوق و مدح پادشاهان بود .
8-علم کلام چه علمـی هست در عصر ناصر خسرو کدامـین شیوه ی کلامـی تسلط دارد ؟ علمـی کـه با دلایل عقلی از عقاید دینی دفاع مـی کند . کلام اشعری
9- درون باب تصوف عابدانـه و تصوف عاشقانـه تحقیق کنید ؟ عاشقانـه تصوفی کـه مبتنی بر عشق هست مثل عرفان عطار مولوی منصور حلاج عابدانـه متنی بر توکل رعایت فرایض و آداب و سنت های دینی هست که عابد خوانده مـی شوند مثل شبلی ، امام محمد غزالی جنید .
10-این بیت ناصر خسرو مبین چیست ؟ غرال و غزل هر دوان مر تورا / نجویم غزال و نگویم غزل
بیـانگر عدم او بـه وصف و شعر عاشقانـه هست .
خودآزمایی های نمونـه بخش پنجم :
1- اسماعیلیـان چهانی بودند ؟ درون مورد فکر و اندیشـه ی ایشان چه مـی دانید ؟
گروهی از شیعیـان هفت امامـی بـه نام فاطمـیان درون مصر وشام تبلیغ مـی د . آنان معتقد بودند امامت بـه اسماعیل فرزند اما م جعفر صادق مـی رسد .و چو ن بـه دنبال معانی باطنی قرآن بودند بـه آنـها باطینـه نیز مـی گفتند .
2- محتوای دوبیتی های بابا طاهر چیست ؟ عقاید عارفانـه کـه با سوز دل و اعتقاد خاص بیـان شد .
3- ناصر خسرو ، علت انقلاب درونی خود را چه چیز ذکر مـی کند ؟ تنگ نظری و باریک بینی بزرگان مذهبی کـه نتوانستند او را قانع کنند و خوابی کـه در چهل سالگی دید .
4- ناصر خسرو درون مصر بـه چه عنوانی دست یـافت ؟ حجت (حجت یکی از عالی ترین مراتب اسماعیله هست .)
5- چر ا ناصر خسرو ناچار بـه اقامت درون یمگان شد ؟ بـه دلیل آزار اذیت اهل تعصب کـه عقاید او را نپذیرفتن .
6- دانشنامـه علایی از کیست ؟ ابو علی سینا
خود آزمايي های نمونـه درس نـهم:
1- اهميت دانشنامـه علايي درون چيست؟
اهميت اين كتاب ابتدا از آن جهت هست كه يك دوره كامل از فلسفه طبيعيات را بـه زبان فارسي شامل ميشود و دوم آن كه بسياري از اصطلاحات منطقي و فلسفي را بـه زبان فارسي درون بر ميگيرد.
2- آثار ابوريحان بيروني، عموماً درون چه زمينـههايي است؟ درون زمينـههاي طب، جغرافي، رياضي و فلسفه است.
3- قابوس نامـه تألیف کیست ؟درچند باب هست و موضوع آن چیست ؟
تألیف عنصر المعالی ،در چهل و چهار باب مـی باشد ، موضوع آن اخلاق و مسائلاجتماعی هست .
4- سياست نامـه درون چه موضوعي تأليف شده است؟ نام ديگر آن چيست؟
در آيين مملكت داري تأليف شده، نام ديگر آن سير الملوك هست .
خود آزمايي های نمونـه درس دهم :
1- موضوع كشف المحجوب چيست؟ چه كتابهاي ديگري درباره اين موضوع ميشناسيد؟
موضوع كشف المجحوب، طريقت و اصول تصوف و بيان كيفت عشق بـه پروردگار است. شرح تصوف .
2-آثار خواجه عبدالله انصاري را نام ببريد؟
1- كتاب طبقات الصوفيه فارسی 2- رسائل 3-مناجات نامـه 4- رساله دل و جان 5- زاد العارفین 6- کنز عارفین 7- الهی نامـه .
3- رسا یل خواجه عبدالله انصاری حاوی چه مضامـینی هست ؟ اقوال و سخنان و مناجات و راز ونیـاز های پر جاذبه و لطیف و عمـیق ترین معانی عارفانـه با بیـانی شعرانـه هست .
4- ویژگی های نثر مرسل و مسجع را بیـان کنید و بگویید چه تفاوتی با هم دارند ؟ نثر مرسل ساده و روان هست آرایـه های ادبی ندارد اما مسجع آهنگین و آرایـه های ادبی درون حد اعتدال دارد .
5- تفسير معروف بـه كمبريج چه قسمتهايي از قرآن را شامل ميشود؟ از تفسير سوره مريم که تا پايان قرآن مجيد را شامل ميشود.
6- نثر ديني با كدام اثر شروع ميشود؟ با ترجمـه تفسير طبري
7- علت آفرینش تفسیرها چیست؟ نمونـه های از تفاسیر مـهم را نام ببرید ؟ شناخت معانی و حقایق قرآنی و قدرت استنباط احکام تفسیر طبری ، تفسیرکمبریج ،تفسیر سور آبادی .
خود آزمایی های نمونـه ی بخش ششم :
1- چرا ابوعلی سینا و برخی نویسندگان ایرانی آثار خویش را بـه عربی نوشته اند ؟
گروه بیشتری درون دنیـای اسلام قرار گیرد .
2- محتوای التفهیم چیست ؟ نجوم ،هندسه ، حساب .
3- قابوس نامـه تحت تاثیر متون کدام دوره هست ؟ متون آموزشی پیش از اسلام .
4- ویژگی های نثر تاریخ سیستان را بیـان کنید ؟ بخش اول ساده طبیعی بـه شیوه ی کتابهای تاریخ دوره ی قبل مثل نثربلعمـی لغات عربی دشوار که تا حدودی دور هست . بخش دوم حوادث قرن هشتم هست به سبک همان زمان هست .
5- تاریخ بیـهقی چند مجلد فراهم شده بود؟چه قسمت هایی ا زآن باقی هست ؟ سی جلد، پنج جلد باقی هست که درباره حکومت مسعود هست و تاریخ مسعودی نیز نامـیده مـی شود .
6-گفته شده هست تاریخ بیـهقی بلاغت طبیعی زبان فارسی را درون مورد خود منعکرده هست در این باره تو ضیح دهید و بحث کنید ؟هنر بیـهقی اوج بلاغت هست و بهترین نمونـه هنر انشایی زبان گرم ساده با شکوه هست .
7- سفر نامـه ی ناصر خسرو علاوه بر جنبه ی ادبی چه ارزش های دیگر ی دارد ؟ چون سیمای شـهرها و مردمان و وضع زندگی اجتماعی را گفته از نظر اجتماعی و مردم شناسی ارزش دارد .
8- شر ح تعرف از کیست ؟ اسماعیل بخاریی
9-کشف المحجوب از حیث نثر چه ویژگی هایی دارد ؟ آراسته و زیبا مقدمـه آن نثر شاعرانـه دارد درون لابلای آن آیـات و احادیث وجود دار د وجود لغات عربی جمله های طولانی نثر آن را دشوار کرد .
10- خواجه عبدالله ؛ تحت تعلیم کدام عارف نامـی هست ؟ شیخ ابوالحسن خرقانی .
11- طبقات الصوفیـه تالیف کیست و به چه زبانی هست ؟ عبدالرحمان سلمـی بـه زبانی عربی .
خودآزمايي های نمونـه درس يازدهم :
1- از حیث ساختار و محتوا (درون مایـه ) قطعه را تعریف کنید .
قطعه شعریست حداقل دو بیت کـه معمولا مطلع آن مصرع نیست و مصرع های زوج آن هم قافیـه اند ودرآن موضوع خاصی مطرح مـی شود . درون مایـه ی قطعه معمولا نطالبی اخلاقی ، تعلیمـی ، حکایت ، مدح ، هجو ، تقاضا و .... هست .
2- تخلص انوري درون آغاز چه بود؟ آيا شاعراني را ميشناسيد كه بيش از يك تخلص داشتهاند؟
انوري درون آغاز شاعري «خاوري» تخلص ميكرد.بله ـ خاقاني كه درون آغاز «حقايق» تخلص ميكرد، فروغي بسطامي، غزل سراي معروف قرن سيزدهم كه ابتدا «مسكين» تخلص ميكرد.
3- بيت: «هفت سالم بسود سو و دهك / بعد از آنم سه سال قلعه ی ناي» از كيست و به چه مسئله ای اشاره دارد؟
از مسعود سعد هست و بـه زندان شدن او درون قلعههاي سو و دهك و ناي اشاره دارد.
4- گفته اند : « اوپیـامبری درادب فارسی هست که درون همـه ی عمر جز ستایش و نکوهش چیز دیگری بر وی الهام نشده هست .»این توصیف درون باره ی کیست و مبین چه نکته ای هست ؟
انوری ، بیـانگر قدرت شاعری اوست کـه برخی اورا هم پایـه ی سعدی وفردوسی دانسته اند.با این حال شعراوفقط آمـیزه ای از مدح وهجو هست که تمام توان شعری خود را صرف ستایشگری و بدزبانی کرده هست .
خودآزمايي های نمونـه درس دوازدهم :
1- عمده شـهرت جمالالدين عبدالرزاق بـه سبب سرودن كدام شعر است؟ موضوع آن چيست؟
ترکیب بندی هست که درون نعت و ستایش پیـامبر گرامـی اسلام سروده شده هست .
2- «خلاّق المعاني» يعني چه؟ چه كسي و چرا بدين لقب ناميده شده است؟
خلاق المعاني يعني كسي كه بـه خلق معاني تازه ميپردازد.كمالالدين اصفهاني چون وي درون خلق و آفرينش معاني تازه دستي توانا داشته، بدين لقب ناميده شده است.
3- عصر و دورهي كمالالدين اسماعيل مصادف با چه واقعهاي است؟ سرانجام وي چه بود؟
مصادف با دوره پرآشوب حمله مغول است. سرانجام وي بـه دست مغولان درون سال 635 هجري بـه قتل رسيد.
خود آزمایی های نمونـه بخش هفتم :
1- انوری را مبدع چه نوع شعری دانسته اند ؟غزل های عاشقانـه .
2- چهانی را مـی توان از پیشروان سبک موسوم بـه عراقی دانست ؟
انوری ، مسعودسعدسلمان ، کمال الدین اصفهانی ،عبدالرزاق
3- بـه نظرشما آیـا تقسیم بندی انواع شعر و نثر بـه نام مناطق ( عراقی ، خراسانی و ... ) شیوه ی درستی هست ؟
خیر ، زیرا همـه ی شاعران سبک عراقی درون عراق عجم نمـی زیستند .
خودآزمايي های نمونـه درس سيزدهم :
1- اساسيترين انديشـههاي صوفيانـه عين القضات را درون چه آثاري ميتوان جست و جو كرد؟
رسالههاي يزدان شناخت و تمـهيدات.
2- شیوه و سبک نویسندگی عین القضات چگونـه هست ؟
ساخت نوشته های او بر پایـه ی سادگی و بی تکلفی استوار هست ودر پاره ایی از نوشته های عین القضات شعر و شعور بـه هم آمـیخته وکلمات و جملات زرین و به یـاد ماندنی ایجاد کرده هست و درون نوشته های خود اشعار زیـادی از دیگران و برخی رباعیـات عارفانـه از خود و هم چنین آیـات قرآنی بـه استشـهاد آورده هست .
3- انديشـههاي شيخ اشراق بيشتر از چه مايه ميگرفت؟ از تفكر ايراني و حكمت خسروانی مايه ميگرفت.
4- اسرارالتوحيد اثر كيست؟ چند باب دارد و موضوع آن چيست؟
اثر محمدبن منور ـ سه باب دارد ـ موضوع آن درباره گفتار و رفتار و حالات شيخ ابو سعيد ابوالخير عارف برجسته قرن پنجم است.
5- ارزش ادبی سمک عیّار را بررسی کنید .
این کتاب باشیوه ی داستان درون داستان تدوین شده هست که داستان های آن با یکدیگر ساخت و پیوندی استوار دارند.و یکی از بهترین داستان های فارسی درون دوران گذشته بـه حساب مـی آیددر این داستان اشعاری از شاعران پیشین فارسی مانند عیوقی و فردوسی آمده هست .
خودآزمايي های درس چهاردهم:
1- سند باد نامـه را چهی تحریر کرده هست ؟ اصل این اثر متعلق بـه کدام قوم هست و مؤلّف آن کیست ؟
ظهیری سمرقندی ، هند ، مؤلف آن سندباد حکیم هندی هست .
2- خصایص نثر دینی چیست ؟
سادگی و نزدیکی آن بـه زبان عامـه ، بهره گیری از مضامـین دینی و داستان های مذهبی ، استشـهاد بـه آیـات و احادیث .
3- کدام اثر را قدیم ترین و مـهم ترین تفسیر شیعه دانسته اند ؟ مولف این اثر کیست ؟
روض الجنان و روح الجنان ، مولف آن حسین خُزاعی نیشابوری معروف بـه شیخ ابوالفتوح رازی .
4- موضوع و محتوای ترجمان البلاغه چیست ؟در زمـینـه ی علم بلاغت ( معانی و بیـان و بدیع )توشته شده هست .
5- موضوع کتاب کلیله و دمنـه چیست ؟ سبک آن چگونـه هست ؟
موضوع کتاب حکمت ، سیـاست و اخلاق هست که بـه شیوه ی تمثیل و داستان از زبان حیوانات ، بـه ویژه دو شغال بـه نام های کلیله و دمنـه نقل مـی شود. کتاب دارای اسلوب عالی و آراستگی زبان و مفردات کم نظیر هست .نویستده دراین کتاب بـه سجع و موازنـه و آوردن اشعارو امثال فارسی و عربی و آیـات و احادیث پرداخته هست وبسیـاری از منتقدان کار او را سرآغاز نثرفنی فارسی مـی دانند و کتاب وی را نمونـه ی عالی این سبک بـه شمار آورده اند.
خودآزمایی های نمونـه ی بخش هشتم :
1- عیّاران کیستند ؟ دراین باره توضیح دهید .
گروهی از جوانمردان کـه صفات مردانگی و مردم نوازی و راست گویی را درون فرهنگ ناحیـه ی خود سیستان و خراسان درون سده ی سوم ترویج و تبلیغ مـی د .
2- موضوع و محتوای المعجم چیست ؟ این اثر چه ارزش و جایگاهی دارد ؟
مشتمل بر دو بخش هست : بخش اول درون فن عروض و بخش دوم درون علم قافیـه و نقد شعر . پرآوازه ترین وبرجسته ترین کتابی هست که درطول تاریخ حیـات ادبی ایران درون قلمرو علوم ادبی تألیف شده و تا روزگار ماهم حاکمـیت و نفوذ خود را ازدست نداده است.
3- اصل كتاب مرزبان نامـه بـه چه زباني هست و تأليف كيست؟به زبان طبري و تأليف مرزبان بن رستم .
4- نام ديگر چهار مقاله و موضوع آن چيست؟
نام ديگر آن مجمعالنوادر هست وموضوع آن چهار گفتار يا مقاله درباره دبيران و شاعران و منجمان و طبيبان است.
5- محتوا و مضمون حدائق السّحر چیست ؟موضوع آن مباحثی ازعلم معانی و بیـان و صنایع لفظی و معنوی کلام هست .
6- ویژگی های عمده ی نثر سعدی را درون گلستان ذکر کنید .
سعدی با پرداختی زیبا ، فشرده نویسی ، بهره وری از شعر، تمثیل و حکایت ، تنوع معانی و رنگارنگی و خوش آهنگی الفاظ ، دریـافت های تیز بینانـه از مسائل مـهم اجتماعی و اخلاقی را درون ظرفی آراسته ریخته و شیوه ای تازه درون نویسندگی فارسی پدیدآورد.
7- گلستان شامل چه قسمتهايي است؟
گلستان شامل يك مقدمـه و هشت باب است. بـه اين ترتيب: درون سيرت پادشاهان، درون اخلاق درويشان، درون فضيلت قناعت، درفوايد خاموشي، درون عشق و جواني، درون ضعف و پيري، درون تأثير تربيت و در آداب صحبت هست .
خودآزمايي های نمونـه درس پانزدهم :
1- سنايي درون قصايد وغزليات، بيش تر متوجه چه مضاميني است؟
در قصايد بـه زهد و حكمت و مضامين اخلاقي توجه دارد و در غزل بـه مضمون هاي عرفاني و الهامات ناشي از عشق واقعي بـه مبدأهستي توجه دارد.
2- چرا برخي تصوركردهاند، سنايي گرايش شيعي دارد؟
زيرا درون پارهاي از قطعات او، چنان شيفته و دلباخته اهل بيت و فضايل ائمـه ی دين است. كه همين امر سبب شده هست كه برخي وي را درون زمره ی شاعران و مؤلفان شيعه قلمداد كنند.
3- مـهم ترین مثنوی سنایی چه نام دارد ؟ دیگر آثار او را نام ببرید .
حدیقه الحقیقه یـا الهی نامـه و یـا فخری نامـه هست . آثار دیگر : دیوان اشعار ، سیرالعباد الی المعاد ،طریق التحقیق ، کارنامـه ی بلخ ، عشق نامـه و مکاتیب سنایی .
4- تأثیر سنایی را بر دیگر شاعران ارزیـابی کنید .
خاقانی درون قصایدحکمت آموز و غزلیـات زاهدانـه ی خود بر طریق سنایی رفته و در نظم تحفه العراقین بـه حدیقه توجه داشته هست .عطار غزل سرایی عرفانی بـه طرز سنایی را بـه کمال رسانیده و در نظم منطق الطیر خود بـه حدیقه ی سنایی نظر داشته هست . مولانا کـه عطار را روح و سنایی را دو چشم او مـی دانست درون پرداختن غزلیـات شورانگیز دیوان شمس از پی سنایی و عطار رفته ، مثنوی معنوی خود را هم بـه اشاره ی مرید نامورش ،حسام الدین و برای جای گزین آن درون حلقه ی درس مریدان بـه شیوه ی الهی نامـه سنایی بـه نظم درون اورده هست .
5- سنایی درون نگاه مولوی چه جایگاهی دارد ؟سنایی درون نظر مولوی جایگاه ویژه ای دارد ؛ بـه نحوی کـه درغزلیـات و مثنوی خودبه سنایی نظرداشت و وی را دوچشم بصیر معرفت مـی دانست .
6- درعصر مولوی ، کدام نوع ادبی بیش تر رواج دارد ؟ چند نمونـه ذکر کنید .
ادبیـات غنایی با مضامـین عرفانی : حدیقه الحقیقه ، مخزن الاسرار ، منطق الطیر و مثنوی و معنوی .
7- رباعي يا ترانـه بيش ترچه كاربردي دارد؟ مخصوص انديشـههاي كوتاه و عميق وتأملات فلسفي هست .
8- درون شعر عصر مولوي،پيشگامي از آن كيست؟سنايي
9- پايه اصلي انديشـههاي خيامي، تأمل درون چيست؟تأمل درون راز هستی و نیستی هست و سرنوشت انسان .
خوآزمايي های درس شانزدهم :
1- چرا خاقاني را «شاعر صبح» ناميده اند؟
زیراخاقانی درتوصیف آسمان و شب وبه ویژه صبح وطلوع آفتاب ، دستی توانا دارد .
2- خاقاني درون سبك بيان، بيشتر متأثر از كيست؟ : سنايي
3- عمده ترین شاخص های شعر خاقانی کدام اند ؟
شیوه ی خاص او بر پیچاندن معانی آشنا ، توصیف پدیده های طبیعی و آف ترکیبات و تغییرات تازه استوار هست .تشبیـهات و استعاراتش گاه غریب و دیر فهم هست .
4- گفته اند خاقانی آرزوی سفر بـه خراسان داشته هست . آیـا این آرزو برآورده شده هست ؟ چرا اواین آرزو را درسر مـی پرواند ؟
خیر ، هدف او از این سفر معرفی هنر خود درون سطحی گسترده تر بود ونیز چالش و رویـارویی با شاعران خراسان .
5- درون باره ی قصیده ی ایوان مداین وانی کـه بدین مطلب پرداخته اند ، چه مـی دانید ؟
خاقانی بـه هنگام بازگشت از سفر حج درون مسیر راه خود بـه ویرانـه های تیسفون ( کاخری ) مـی رسد و قصیده ای درون باره ی تاسف و تحسّر خود به منظور فروپاشی شکوه و عظمت دوره ی ساسانی مـی سراید.
6- این همـه خودستایی و جنگ و ستیز با دیگران درون شعر خاقانی مبین چیست ؟
به دوگونـه مـی توان پاسخ داد : الف ) خودستایی او پیروی از یک سنت ادبی هست که درون اصطلاح ادبی « مفاخره » نام دارد .
ب) عدم درک درست شعر و شخصیت و گستره ی دانش او از سوی رقیبانش . اما برخی نیز این همـه خودستایی را ناشی از عقده ی حقارت دانسته اند .
7- چه تفاوت عمده ای درکار نظامـی هست کـه وی را از دیگر معاصران ممتاز مـی کند ؟
دارای سبک و روش جداگانـه ای دارد ، او درون نوآوری هایی کـه در قلمروترکیب و معنی و ساختار داستانی دارد وی را از دیگرمعاصران متمایز مـی کند . قالب ای عصر قصیده بود ولی او مثنوی غنایی را انتخاب کرد .
8- چهانی از نظامـی تقلید کرده اند ؟ کدام یک موفق بوده اند ؟
امـیر خسرو دهلوی ، خواجوی کرمانی ، جامـی – امـیرخسرودهلوی نسبت بـه دیگران توفیق بیشتری بـه دست آورد .
9- نظامـی بیش تر از چهی تأثیر پذیرفته هست ؟ رد پای مقابله با کدام شاعر درون شعر وی دیده مـی شود ؟
نظامـی درون سرودن خسرو وشیرین از فخرالدین اسعد گرگانی ، درون نظم اسکندر نامـه از شاهنامـه ی فردوسی و در مخزن الاسرار از حدیقه ی سنایی تأثیر پذیرفته هست .هم چنین ردپای نوعی مقابله با فردوسی درون اسکندرنامـه کاملاً مشـهود هست .
خودآزمایی های نمونـه درس هفدهم :
1-موضوع و محتوای مختارنامـه و قالب آن چیست ؟موضوع آن عرفان و قالب آن رباعی هست .
2- جایگاه عطار را درون ادب ایران چگونـه ارزیـابی مـی کنید ؟
او راه رسیدن بـه اوج عارفانـه ای را کـه در مثنوی و غزلیـات شمس بود هموار کرد و خود بـه کمال معرفت دست یـافت .
3- درون مورد داستان ملاقات عطار و مولوی چه مـی دانید ؟
دربرخی از تذکره ها آمده هست که بـه هنگام هجرت بهاء ولد و اعضای خانواده اش از بلخ بـه سوی ممالک اسلامـی درآن روزگار،گذر آن ها به نیشابور مـی افتد و با شیخ فریدالدین عطار ملاقات و دیداری داشته اند . درون این دیدار عطار بـه پدر مولوی توصیـه مـی کند کـه در پرورش و بالندگی فکر و اندیشـه و شخصیت فرزندش ( جلال الدین محمد مولوی ) بسیـار بکوشد . درون ضمن کتاب الهی نامـه ی خود را نیز بـه رسم یـادبود بـه جلال الدین هدیـه مـی دهد .
4- آثار بسیـاری بـه عطار نسبت داده اند . کدامـین این آثار متعلق بـه عطار هست ؟
دیوان عطار ، منطق الطیر ، الهی نامـه ، مصیبت نامـه ، مختارنامـه ، تذکره الاولیـا .
5- مـهم ترین حادثه ی زندگی مولوی چیست ؟
درسال 642 ه.ق مردی ژولیده موی و شوریده سر ، موسوم بـه شمس تبریزی کـه از بسیـاری سفر و بی قراری کـه داشت ، وی را شمس پرنده و آفاقی ( بـه معنی هر جا گرد ) نیز مـی گفتند، گذارش بـه قونیـه افتاد آشنایی با شمس بـه یک باره سرنوشت و درس و وعظ و مریدان و شاگردان جلال الدین را دگرگون کرد .
6- زندگی مولوی را بـه چند دوره مـی توان تقسیم کرد ؟
دوره ی پیش از آشنایی با شمس و سرگرم بودن بـه تدریس و مدرسه و دوره ی دوم ، دوران عشق و شوریدگی عرفانی کـه با ملاقات شمس آغاز مـی شود و تا واپسین لحطات حیـات وی ادامـه مـی یـابد .
7- مـهم ترین و پرآوازه ترین زاده ی طبع جلال الدین محمد مولوی چیست ؟ کتاب مثنوی و معنوی .
8- جایگاه وشأن مولوی را درون مـیان شعرای ایران چگونـه ارزیـابی مـی کنید ؟
مولوی بزرگ ترین شاعرعرفانی ایران بـه شمار مـی رود ، همان گونـه کـه فردوسی بزرگ ترین شاعرملی ایران آفریننده ی حماسه ی بزرگ محسوب مـی سود . مولوی عظیم ترین حماسه ی عرفانی را آفریده هست .
9-در مورد شعر جوششی و کوششی و پیوندی چه مـی دانید ؟ شعر مولوی از کدام نوع هست ؟
شعر جوششی ، شعری هست که از عمق جان و درون شاعر بر مـی آید . و شعر کوششی ،شعری هست که سرایش آن بیشتر بر پایـه یآموخته ها و به کارگیری قواعد شعری صورت مـی گیرد . و شعر پیوندی ، آمـیزه ای از شعر جوششی و کوششی هست . غزل های شمس نمونـه ی شعر جوششی هست .
خودآزمایی های نمونـه ی بخش نـهم :
1-اثری از خاقانی را کـه ره آورد سفر وی هست ، معرفی کنید . تحفه العراقین .
2- یک نمونـه شعر خاقانی و شاعران بیش از وی را از نظر سبکی مقایسه کنید .
شعر « ایوان مداین » یـا « خوناب جگر » را با شعر « دیـار یـار » معزی یـا « خزانیـه » منوچهری مـی توان مقایسه کرد . سبک دو قطعه شعر از خاقانی سبک عراقی هست ، درحالی کـه سبک دو قطعه شعر معزی و منوچهری خراسانی هست .
3- درون شعر خاقانی نشانـه هایی از وضع زندگی و احوال وی مـی توان دید . نمونـه هایی را ذکر کنید .
وقتی اشعارپر طمطراق و چکامـه های پردرد و داغ خاقانی را مـی خوانیم او را مردی نازک دل و زودرنج مـی یـابیم کـه چون از چیزیـای برآشفته مـی شود نمـی تواند خشم آتشین خود را فرو خورد و با خودداری و شکیبایی ، آبی بر آتش طبع فرو ریزد . قصیده« ترسائیـه » ی او بـه مسیحی بودن مادر وی اشاره دارد و قصیده ی « خوناب جگر » بـه مرگ فرزندش و اندوه او درون این حادثه .دیوان مشکل و شعر دشوار و دیریـاب خاقانی درون واقع چیزی جز بازتاب اندیشـه و زندگی پرفراز و فرود او نیست .
4- شخصیت نظامـی درون یک تحلیل چه تصویری از وی بـه دست مـی دهد ؟
نظامـی شاعری مبتکر و صاحب سبک و آزاده هست که بـه دلیل برخورداری از شخصیت مستقل و به دور از دربار ، شعرش نغز و دلکش وبرآمده از جان هست .
5- سرانجام عطار نیشابوری چه شد ؟
سال فوت عطار بـه درستی معلوم نیست برخی نوشته اند کـه او درون حمله خانمان سوز مغول بـه نیشابور کشته شد .
6- سبک بیـان عطار درون منطق الطیر چگونـه هست ؟ این اثر از کدام نوع بـه شمار مـی رود ؟
سبک عراقی و از آثار عرفانی و مثنوی های تمثیلی فارسی و یک اثر نمادین هست .
7- سبک بیـان عطار درون تذکره الاولیـا چگونـه هست ؟
ساده و دل انگیز و خالی از تکلّف هست و درون مقدمـه ی احوال هریک از مشایخ جملاتی بـه نثر مسجع دارد .
8- موضوع مکاتیب مولوی چیست ؟ مجموعه ی نامـه هایی هست که مولانا بـه این و آن نوشته هست .
9- درون ادب عرفانی « پیر » کیست و چه جایگاهی دارد ؟
برترین شخصیت عرفانی هست که خود مدارج سلوک و طریقت عرفانی را گذرانده هست و سالکان طریقت و مریدانش درون راهب معرفت الهی از روی مـی کنند .
10- نقش عطار را درون آثار مولوی چگونـه ارزیـابی مـی کنید ؟
منطق الطیر و الهی نامـه درون سرودن مثنوی تأثیرگذار بوده هست چون به منظور مدت ها مریدان مولانا درون حلقه ی درس خود منطق الطیر وحدیقه را مـی خواندند وتکرار مضامـین و تندیشـه های عرفانی عطار درون کنار مثنوی او نقشی دست کم زمـینـه سازدرآثار وی داشت.
خودآزمايي های نمونـه درس هيجدهم:
1- چرا سعدي رافرمانرواي ملك سخن ميدانيم؟
به اعتبار استادي مسلم او درون شعر ونثر و خلق آثاري شگرف مانند گلستان و بوستان اين شاعر و نويسنده را فرمانرواي ملك سخن ميدانيم.
2-در مورد تخلص سعدي چه ميدانيد؟
بنا بر قول مشـهور بايد از نام سعدبن ابي بكر، اتابك سلغُري، زمان خود گرفته باشد يا بـه علت انتساب اجدادش بـه قبيله بني سعد. از قبايل مشـهور عصر پيامبر، اين نام درون واقع نام خانوادگي او بوده است.
3- غزل سعدی عموماً چه مضمونی دارد ؟ عشق و دموز عاشقی و معیـارهای زیبا پسندانـه .
4- ملاقات با کدام عارف درون زندگی امـیرخسرونقش موثری داشته هست ؟نظام الدین اولیـاءعارف پرآوازه دهلی .
5- آثار امـیرخسرو را معرفی کنید . درون باره ی ابتکار یـا اقتباس و تقلید وی بحث کنید .
دیوان شعر ، خمسه شامل ( مطلع الانوار ، شیرین و خسرو ، مجنون و لیلی ، آیینـه ی اسکندری ، هشت بهشت ) مثنوی خضرخان و دولرانی ، هم چنین کتاب منثور او با نام « اعجاز خسروی » امـیر خسرو درون شعر بیشتر از مقلدان نظامـی بـه شمار مـی آید. مـیزان ابتکار او درون داستان ها از حد همان نام هایی کـه برای کتاب هایش برگزیده هست ، فراتر نمـی رود .
6- درباره ی سبک عراقی و بزرگان و نام آوران این سبک چه مـی دانید ؟
سبک عراقی از اواخر قرن ششم پدید آمد . انوری و کمال الدین اصفهانی و سیدحسن غزنوی درون تحول سبک از خراسانی بـه عراقی نقش عمده داشتند .برخی از نام آوران این سبک : سعدی ، مولوی ، حافظ ، فخرالدین عراقی و .... .
خود آزمایی های نمونـه ی بخش دهم :
1-درعصر سعدی ، چه عواملی موجب گسترش زبان و فرهنگ فارسی درون بیرون از مرزهای ایران شد ؟
وقوع دو حادثه مـهم تاریخی یعنی ، جنگ های صلیبی مـیان مسیحیـان و مسلمانان درون آسیـای صغیر و یورش تاتار کـه از حدود سال618 بـه داخل فلات ایران آغاز شد .
2- گفته اند همـه نوع مضمون و موضوع و شعر و نثری سعدی هست . این مطلب نشانـه ی چیست ؟
نشانـه ی آن هست که سعدی با داشتن جامعیت و اعتدال ، همـه ی جنبه های فکر و فرهنگ ایرانی را درون آثار خود گنجانده و از نظرهنری با رعایت ایجاز و روانی ، بلاغت سخن فارسی را بـه اوج رسانیده هست .
3- چهانی درون نثر از شیوه ی سعدی درون گلستان تقلید کرده اند ؟
جامـی درون بهارستان ، قاآنی درون پریشان ، فراهانی درون منشآت.
4- امـیرخسرو دهلوی بیش تر از کدام شاعر متأثر هست ؟ نظامـی .
5- نقش امـیر خسرو را درون معرفی زبان و فرهنگ ایرانی درون شبه قاره چگونـه ارزیـابی مـی کنید ؟
یکی از چهره های بزرگ فارسی گوی دیـار هند هست که با آفرینش آثاری بـه تقلید از نظامـی ، نقش بسیـار مـهمـی درتوسعه و گسترش زبان و ادبیـات فارسی درون آن دیـار داشته هست .
خود آزمایی های نمونـه درس نوزدهم :
1- یونانیـان درون آغاز ، اصول و مبانی فرهنگ خود را از کدام ملت ها وام گرفتند ؟مصر ، کلده ، آشور ، بابل و ایران .
2- کتاب مشـهور ارسطو درون باره ی شعر چه نام دارد ؟پوئیتیکا یـا فن شعر ( بوطیقا ) .
3- قدیم ترین آثار ادبی مشـهوری کـه از یونان باستان برجای مانده هست ، چه نام دارند ؟ ایلیـاد و اودیسه .
4- آشیل چگونـه کشته شد ؟زمانی کـه درخواب بود بـه وسیله ی تیری کـه ازطرف پاریس بـه پاشنـه ی پای او اصابت کرد کشته شد .
5- سراینده ی دو حماسه ایلیـاد و اودیسه کیست و در چه زمانی مـی زیسته هست ؟ هومرظاهراً ده قرن پیش ازمـیلادمسیح مـی زیست .
6- آشیل ، سوفوکل و اوریپید درون چه شاخه ای از هنر مشـهور بودند ؟ نمایش نامـه نویسی .
7- مـهم ترین واقعه ای کـه در حماسه ی ایلیـاد بـه نظم کشیده شده هست چه نام دارد ؟جنگ یونان با تروا هست .
8- چرا دو حماسه ی ایلیـاد و اودیسه را نمـی توان نخستین آثار هنری ملت یونان دانست ؟
به علت پختگی و قدرتی کـه در این دو منظومـه دیده مـی شود بـه نظر مـی رسد کـه این دو اثر نخستین هنری ملت یونان نباشد بلکه تکامل یـافته ی تلاش های ادبی این ملت درون طول روزگاران دراز هستند .
9- جز حماسه هایی کـه در درس معرفی شد ، دو حماسه ی مشـهور دیگر را معرفی کنید .
رامایـانا و مـهابهارات متعلق بـه هندوان .
خودآزمايي های درس بيستم :
1- رنسانس چه بود، از چه زماني آغاز شد و تا كي ادامـه داشت؟
رنسانس نوعي بازگشت بـه دوران ادب و هنر گذشته هست كه از ايتاليا آغاز شد اما كم كم سراسر اروپا را درون خود شناور كرد. از آخر قرن چهاردهم شروع شد و تا نيمـه قرن بيستم ميلادي (1959) ادامـه داشت.
2-كدام شـهر ايتاليا را مـهد و روح رنسانس دانستهاند؟ فلورانس .
3- چهره ی لائورا ، درون آثار پترارک شاعر بزرگ ایتالیـا با چهره ی معشوقان شاعران بیش از رنسانس چه تفاوتی دارد ؟
چهره ی لائورا معشوقه ی پترارک درون آثارش ، تصویر زنی فاضل ، فرهیخته و والامقام هست و بر خلاف نظر اهل کلیسا درون آن روزگار ، شیطان مجسم و عامل گناه نیست . شاید پترارک نخستین هنرمندی باشد کـه زن درون آثاراو مقامـی والا یـافته هست .
4- چرا نقاشان اومانیست – مانند لئوناردوداوینچی – از بارش نور بر اشیـا استفاده مـی د و به ویژه بر کالبد و اندام های انسان تاکید داشتند ؟ بارش نور بر اشیـا و استفاده از سایـه ها و فضای پر ابهام هنری بـه آثار شاعران اومانیست مانند لئوناردو داوینچی حالتی خردگرایـانـه مـی دهد . هم چنین آنان بـه شیوه ای روان شناختی و کالبد شناختی توجه داشتند .به همـین دلیل با دقت و ظرافت هم چون کالبد شناس اندام ها و اجزا را ترسیم مـی کنند .
5- درون تابلوی معروف لبخند ژوکوند ، درون چهره ی مونالیزا چه عنصری وجود دارد ؟
لبخند رازناک و ابهام آلود مونالیزا ، درون حقیقت حالتی گذر هست که بر چهره ی او نقش بسته و داوینچی این حالت زودگذر را بـه ابدیت پیوند زده هست .
6- مـهمترين رخداد جهان كه دستاورد آزاد انديشي فلورانسيها و سپس اومانيستهاي عصر رنسانس است، چيست؟ انقلاب صنعتی .
7- كمدي الهي دانته، را با كدام اثر عربي، شاعر و فيلسوف عرب ميتوان مقايسه كرد؟ رساله الغفران (آمرزش) .
8- دکامرون چيست؟ نجموعه ای از داستان های کوتاه هست که بوکاچیو درون آن ها از جامعه ی روزگار خود انتقاد مـی کند .
9- اومانیست ها بـه دنبال اثبات چه اندیشـه ای بودند و با چه مقابله مـی د ؟
انسان را محو توجه هنرمندان قرار مـی دادند و به جای رنج و عذاب بـه سوی زندگی توأم با نشاط گرایش داشتند .
خودآزمايي های نمونـه درس بيست و يكم :
1) كلاسي سيستم را که تا حد امكان تعريف كنيد؟ كلاسي سيستم مكتب گرايي درون ادبيات و هنر بـه ويژه تقليد از نويسندگان باستان هست و هنر اصلي شاعر و نويسنده اين هست كه از اصول و قواعد پيشينيان پيروي كند که تا اثر او بتواند صفت زيبا بـه خود بگيرد.
2- مكتب كلاسي سيستم از چه قرني درون اروپا آغاز گرديد؟ قرن هفدهم
3- استاد بزرگ مکتب کلاسی سیسم درفرانسه کـه اصول و قواعداین مکتب را بیـان کرد کـه بود ؟بوالو .
4- اصول و قواعد عمده ی کلاسی سیسم را درون ادبیـات بگویید ؟
تقلید از طبیعت ، اصالت عقل ، نزاکت ادبی ، آموزندگی وو خوشایندی .
5- عبارت يك لحظه از طبيعت غافل نشويد گفته كيست و به كدام اصل اساسي مكتب كلاسي سيسم اشاره دارد؟
گفته نيكولا بوالو، اديب و منتقد فرانسوي هست و بـه اصل «تقليد از طبيعت» اشاره دارد.
6- نزاکت ادبی ، درون کلاسی سیسم بـه چه معناست ؟
اثر ادبی حتما از لحاظ اخلاقی و تاریخی آن چه را کـه با عرف و عادت عمومـی موافق باشد ، مطرح کند.
7- نقادان، كدام پادشاه فرانسه را بزرگترين هنرپرور جهان دانستهاند؟ چرا؟
لويي چهاردهم چون اين پادشاه يك هدف داشت و آن عظمت فرانسه و عزت شاه بود و با ساختن كاخ و باغهاي شگفت انگيز و گردآوردن اثاثيه كاخها باعث شد كه فرانسه تجربه تازهاي را درون خلق زيبايي درون مقياس بسيار گسترده بـه دست آورد، بـه همين علت او را بزرگترين هنر پرور تاريخ دانستهاند.
8- چند تن از هنرمندان كلاسيك اروپا را با اثر مشـهور آنان نام ببريد؟
نیکولا بوالو نویسنده ی مجموعه ی مراسلات منظوم . راسین نویسنده ی تراژدی های استر . پیرکورنی نویسنده ی تراژدی سورنا و سردار اشکانی . جان مـیلتون با بهشت گمشده . مولیر با نمایشنامـه ی خسیس .
9- شاعر بزرگ اروپا كه چهار تراژدي معروفش بـه نوعي درون رابطه با ايران است، چه نام دارد؟ آثارش را نام ببريد:
راسين ، آثارش : 1- تراژدي استر 2- اسكندر كبير 3- مـهرداد 4- بايزيد.
خودآزمايي های نمونـه درس بيست و دوم :
1- رومانتي سيسم باانديشـههاي كدام متفكران عصر روشنگري آغاز ميشود؟
با ژان ژاك روسو و ولتر آغازميشود.
2- اندیشـه وران عصر روشنگری درون باره ی انسان چه عقیده ای داشتند ؟
باورمندان جریـان روشنگری بر پایـه ی این فرض کـه بشرذاتاً بـه نیکی گرایش دارد ، چنین استدلال مـی د کـه عواطف آدمـی همانند خرد او قابل اعتماد هست بنابراین اندیشـه ی عصر روشنگری زمـینـه ساز ظهور مکتب رمانتی سیسم گردید .
3- تأليف دايرة المعارفچه اثري درون جامعه داشت؟در ايجاد فضاي روشنگري و آگاهي مردم، نقش مـهمي بازي كرد.
4- تفاوت های عمده ی دو مکتب کلاسی سیسم و رمانتی سیسم را بیـان کنید ؟
این هست که کلاسیک ها ایده آل هستند و در هنر فقط خوبی و زیبایی را مـی خواهند آنان زشتی های زندگی را نمـی بینند درحال کـه رمانتیک ها مـی کوشند افزون بر زیبایی ها زشتی ها و بدی ها را هم نشان دهند . به بیـان دیگر اثر رمانتیک اثری هست که از ترکیب غم و شادی و عظمت و نکبت و بزرگی و پستی تشکیل شود . کلاسیک هاعقل را اساس شعر مـی دانند و رمانتیک بیش ترپای بند احساس و خیـال پردازی اند .
5- ويكتور هوگو، هنرمند بزرگ،رمانتيسيسم را چگونـه مكتبي اعلام كرد؟مكتب آزادي هنر.
6- اصول مکتب رمانتی سیسم را شرح دهید .
الف ) آزادی : بدین معنی کـه هنرمند هر بخشی از زندگی را کـه خواست مـی تواند آزادانـه بـه تصویر بکشد .
ب) شخصیت : هنرمند رمانتیک کـه از قید و بند اشرافی کلاسی سیسم آزاد شده هست ،من وجودی خود را درهنر مستقرمـی سازد.ج ) هیجان و احساسات : رمانتی سیسم ، مکتب دل هست و دل حتما بدون قید و بند سخن بگوید .
د) کشف شـهود : رمانتیک ها با نوعی حالت عارفانـه بـه زندگی مـی نگرتد . شاعر رمانتیک یک عارف هست .
7-كدام هنرمندان رابنيان گذاران مكتب رمانتيك درون آلمان ميدانند؟ ویلهم شلگل و برادرش فردریک شلگل و گوته .
8- عناصر مکتب رمانتی سیسم را درون قطعه ی شعر جوانی « سروده ی لرد بایرون » نشان دهید .
درسطر اول عنصر « آزادی » : زیرا هنرمند بخشی از زندگی ، جوانی را آزادانـه بـه تصویرکشیده هست . درسطر دوم و سوم عنصر« شخصیت »: هنرمند از من وجودی سخن مـی گوید . درسطر چهارم عنصر « کشف و شـهود » : آن جا کـه شاعر از تسلایی آسمانی سخن مـی گوید و به زندگی نگاهی عارفانـه دارد . درسطر پایـانی عنصر « هیجان و احساسات » : شاعر از هیجانات و احساسات درونی خود مـی گوید .
9- کدام شاعر و نویسنده ی بزرگ آلمانی شیفته ی حافظ شیرازی بود ؟ گوته .
خودآزمايي های نمونـه درس بيست وچهارم :
1- رئاليسم (واقع گرايي) بـه عنوان شيوهاي خلاق درون كدام مرحله از حيات بشر ظهور كرد؟
در مرحلهاي معين، از تكامل فكري بشر، ظهور كرد. يعني زماني كه انسانـها بـه شناخت ماهيت و جهت تكامل اجتماعي نياز مبرمي داشتند و آن هنگامي بود كه مردم سرچشمـه اعمال و افكار انسانـها را علتهاي مادي ميدانستند و معتقد بودند بايد عملكرد نظام روابط اجتماعي مشخص و معين گردد.
2- نقاشان مکتب باربیزون کـه بودند ؟هدفشان چه بود ؟
گروهی نقاش و کاریکاتوریست کـه مـیان سال های 1830و1870 شیوه ی آنان رونق داشت و نام خود را از دهکده ی باربیزون درون شمال فرانسه گرفته بودند . آن ها درون پرداختن مناظر طبیعت ، سنت های نقاشی کلاسیک و ایتالیـایی را منسوخ مـی شمردندوخواهان مشاهده ی مستقیم طبیعت بودند .
3- آیـا مـی دانید مقصود اصلی عبارت زیر را بگویید ؟
« آدم واقع گرا بـه بیلچه مـی گوید : بیلچه اما طبیعت گرا مـی گوید : کج بیل کهنـه ی لعنتی . »
مقصود اصلی این لطیفه آن هست که طبیعت گرایی زمـینـه ی انگشت نـهادن برپلیدی ها و زشتی هایی هست که بی محابا و به دقت بـه توصیف آن ها مـی پردازد یک یـا دو قدم از واقع گرایی اولیـه فراتر مـی رود .
4- رئالیسم ( واقع گرایی ) نخستین ، با کارهای چهی آغاز مـی شود و چه ویژگی هایی دارد ؟
با کارهای بالزاک آغاز مـی شود . رئالیسم ابتدایی خود را متعهد بـه بازآفرینی دقیق و کامل و صادقانـه ی محیط اجتماعی و جهان معاصر مـی بیند ، اما این بازآفرینی بسیـار ساده و همـه فهم هست و هیچ الگویی بـه دست نمـی دهد .
5- پیـام مـهم رئالیسم سوسیـالیستی چه بود ؟معتقد هست كه كار، عنصري خلاق، و باعث شكوفايي انسان و جامعه ميگردد از اين رو وظيفه هنرمند، تشويق مردم بـه كار است.
6- آیـا مـی توان رئالیسم انتقادی را بهترین شیوه ی رئالیسم دانست ؟در این باره بحث کنید .
بله ، از این جهت کـه قهرمانان داستان از محیط خویش جلوترند و برای رسیدن بـه اجتماعی تازه تلاش مـی کنند . هم چنین واقع گرایی انتقادی بر خلاف واقع گرایی ابتدایی کـه بدبینانـه هست ، مکتبی امـیدوار و خوش بین هست .
7- رئاليسم جادويي چيست و مبتكر آن كيست؟
در داستانـهاي بـه اين سبك، درون كنار عناصر عادي يك عنصر غير طبيعي و جادويي وجود دارد. مبتكر آن «گابريل گارسيا ماركز» نويسنده معاصر آمريكاي لاتين است.
8- عناصر واقعی را درون داستان فریـاد ، بیـان کنید .
سه مرد بزهکار ، مرد گرفتار ، راوی داستان ، یک روز پاییزی ، دشنـه ، سبد ، اتومبیل ها ، بی اعتنایی مردم نسبت بـه هم .9- با توجه بـه عنصر جادویی درون داستان دسته گل آبی ، آیـا مـی توانید این داستان را تفسیر کنید .
نفرت مردم مکزیک از اروپایی ها کـه سال ها آنان را استعمار د . چشم آبی ، نماد اروپا هست که مرد مکزیکی مـی خواهد آن را از حدقه درون بیـاورد .
10- امـیل زولا کـه بود وچه مـی گفت ؟
رمان نویس فرانسوی و پیشوای ناتورالیست ها بود و مـی گفت : واقع گرایی علمـی یـا طبیعت گرایی ، فرمول کاربرد علم جدید درون ادبیـات هست .
خودآزمايي های نمونـه درس بيست و پنجم :
1- تفاوت عمده ی ناتور نالیسم و رئالیسم چیست ؟ درون ناتورنالیسم بیشتر بر جنبه های زشت و سیـاه زندگی تأکید مـی گردد ، اما درون رئالیسم هر دو جنبه ی زیبا و زشت زندگی – آن گونـه کـه هست نشان داده مـی شود .
2- طبیعت گرایی درون فلسفه ی قدیم بـه چه معنا یی بـه کار مـی رفت ؟
به معنای ماده گرایی و لذت جویی و هرگونـه دین گریزی .
3- از قرن هفدهم بـه بعد نقاش طبیعت گرا بـه چگونـه هنرمندی اطلاق مـی شد ؟
به نقاشی کـه مـی کوشیدتا شکل های موجود درون طبیعت را بـه طور دقیق تقلید و نقاشی کرد .
4- نام ناتوراليسم بيش تر نام كدام نويسنده ی مشـهور را تداعي ميكند؟ چرا؟
اميل زولا، چون تقريباً جوهره ی « طبيعت گرايي» درون داستانـهاي او كاملاً مشـهود است.
5- رابطه انقلاب صنعتي اروپا را با آثار ناتوراليستي چگونـه ارزيابي ميكنيد؟
انقلاب صنعتي با آثار مثبت و منفي آن درون آثار طبيعت گرايان (ناتوراليسم) نقش اساسي دارد و مضمون بسياري از رمانـها : تلاش براي كسب ثروت و قدرت از طريق توسعه كار، نشان دهنده رفاه روز افزون قشر برخوردار از مزاياي صنعت و ثروت از يك سو و مبارزه تهيدستان و كارگران از سوي ديگر است؛ بنابراين آنـها با هم پيوند مستقيم دارند.
6- گروه ادبی مدان ، چه عقیده ای داشتند و افراد شاخص آن چهانی بودند ؟
اعضای گروه مدان ضد رومانتیک بودند و برای نشان هم بستگی خود کتاب شب های مدائن رامنتشر د کـه شش داستان کوتاه او شش نویسنده مدان بود غیر از امـیل زولا ، دیگر چهره ی شاخص این گروه ،دوموپوسان بود.
7- نخستين نمونـه ی رمان نائوراليستي، چه نام دارد و اثر كيست؟رمان « ترز راكن » اثر اميل زولاست.
8- زبان آثار ناتوراليستي، چگونـه زباني است؟
زبان محاوره هست آنـها همان جملات را بـه كار ميبرند كه افرادعادی استعمال ميكنند. 9-درباره لقب «شعر تهي دستان» چه ميدانيد؟
به لحاظ موضوع ناتوراليستها دررمان و نمايش نامـه كه همواره تصويرگرطبقات زحمتـكش جامعه هست آن راشعرتهيدستان‌گفتهاند.
10- ناتورالیست ها انسان راچگونـه تحلیل و ارز یـابی مـی کنند ؟
ناتورالیست ها مـی گفتند : نویسنده حتما تخیل را کنار بگذارد و به سراغ مشاهده و تجربه برود .آن ها به منظور تحلیل ابتذال حاکم بر جوامع، همـه ی واقعیت ها را برملا مـی د. آنان همانند نیچه ، انسان را یک ضمـیر نمـی دیدند و او را یک نظام عصبی قابل تشریح علمـی مـی دانستند .
11- درباره ی جان اشتاین بک چه مـی دانید ؟
جان اشتاین بک رمان نویس توانای آمریکایی ، استاد ادبیـات کارگری بود و زندگی قربانیـان بدبخت و تیره روز را با چیره دستی کامل و با بیـانی ساده و روشن ترسیم مـی کرد . برخی او را واقع گرا مـی دانند اما درون واقع رمان های او هم بازتاب نومـیدی نویسنده وهم نمایـان گر روح مبارز اوست درسال 1962برنده ی جایزه ی نوبل شد . بهترین اثر وی« خوشـه های خشم » هست .
12- عناصر و ویژگی های مکتب طبیعت گرایی ( ناتورالیسم ) را درون داستان کوتاه گردن بند بیـابید .
به تصویر کشیدن زندگی افراد تهی دست و زحمت کش و رنج آن ها و مقایسه با زندگی افراد مرفه ، فقر خانواده لوازل ، توصیف مفصل ودقیق خانـه و وسایل آن کـه نشان دهنده ی فقرو فلاکت بودند،تجمل ثروتمندان مخصوصاً درمـهمانی هاآرزوی سرخورده انسان و کار شوهر ماتیلد حتی شب ها .
13- از دیدگاه موپاسان ، بدلی بودن گردن بند خانم فورستیـه ، نماد چیست ؟
نماد تجمل دروغین ثروتمندان کـه چشم ها را خیره مـی کند ، اما درون واقع ارزشی ندارد .
14- ماتیلد درون داستان گردن بند ، نماینده ی کدام طبقه اجتماعی هست ؟ طبفه ی زحمت کش و فقیر جامعه . - چرا بايد ناتوراليست ها را طلايه داران ادبيات متعهد قرن بيستم دانست؟
چون با افشاي رياكاري و بيدادگريهاي پنـهان و آشكار اجتماعي، ميكوشيدند ميان هنر و زندگي پلي بزنند.
خود آزمايي های نمونـه درس بيست و ششم :
1-شارل بودلر ،جهان را چگونـه ميبيند؟
در نظر بودلر، جهان جنگلي هست مالامال از علايم و اشارات كه مردم عادي از درك حقيقت آنـها عاجزند و تنـها شاعر با قدرت ادراكي كه دارد، بـه وسيله تفسير و تعبير اين علايم ميتواند آن را احساس كند.
2-چهی را مـی توان بنیـان گذار نماد گرایی درون فرانسه دانست ؟ شارل بودلر .
3- از نمادگرايي چه تعريفي ميتوان بـه دست داد؟
نمادگرايي آن هست كه هنرمند، افكار و احساسات و عواطف خود را بـه صورت اشاره و غير مستقيم ، با استفاده از نمادهايي بدون توضيح بيان كند.
4- درون چه بخشي از ادبيات فارسي، بيشتر ميتوان نمادگرايي را مشاهده كرد؟ ادبيات عرفاني 5- درون اشعار نماد گریـانـه تصویرهای شعری درون ارتباط با یک دیگر چگونـه اند ؟
تصویر ها با هم تفاوت های دارند نقطه مشترکی دارند کـه با استفاده از آن مـی توان شعر را تفسیر کرد .
6- چرا افرادي چون شوپنـهاور، را مؤثر بر نمادگرايي ميدانند؟
افرادي چون شوپنـهاور، بـه خاطر داشتن فلسفه بدبيني، بـه زندگي، نگاه روشن و اميدوار كننده نداشتند و سمبوليستها هم كه جهان را اسرار آميز و مبهم ميديدند و به رويا و تخيل گرايش نشان مي دادند طبيعتاً بـه آثار آنـها متمايل ميشدند.
7- آیـا مـی توانید سلطنت سکوت رادر مکتب نمادگرایی توضیح داد ؟ سلطنت سکوت اشاره بـه یکنواختی زندگی و ظلمت هستی دارد کـه آدمـی درون برابر آن جز سکوت و نگاه خیره کننده بـه افق دور کاری نمـی تواند د .
8- ماد گرایـان درون حوزه ی شعر چه تحول مـهمـی ایجاد د ؟ آن را از قید های وزن و قافیـه سنتی رها کرد ند و شعرآزاد رابنا نـهاد کـه نوعی شعر منثور هست .
9- نام صاحب این آثار را معرفی کنید : گلهای بدی(بودلر ) ، فصلی درون دوزخ (آرتو ر رمبو ) ، بعد از ظهر یک فون (مالارمـه ) ، سوسک طلایی (ادگار آلن پو )
10- درون منظومـه کلاغ سروده ی ادگار آلن پو ، عناصر نماد گرایی را پیدا کنید ؟
نور چراغ – خاموشی و سکوت - کلاغ عجیب – نیم شب ظلمانی .
11- درون منظومـه کلاغ ، کلاغ نماد چه عنصری هست ؟عنصر روح افسرده و مایوس آدمـی .
12- فضاسازی های کلاغ را با یک اثر ایرانی مقایسه کنید ؟ گیله مرد علوی .
13- مارسل پروست درون رمان درون جست و جو ی زمان از دست رفته ، چه هدفی رادنبال مـی کند ؟
رخنـه بـه فراسوی واقعیت وجست و جوی جهان آرمانی .
[حریرسخن برخورد قطار تعداد جان باخته گان امروز]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 17 Jan 2019 17:13:00 +0000